Vandaag komen er drie Nederlandse games uit. Games waarvoor je een vaste prijs betaalt om ze te spelen; geen microtransacties, geen lootboxen. Het soort games dat, als je de Nieuwsuur-reportage van afgelopen dinsdag mag geloven een zeldzaamheid zijn. Een mooie aanleiding om hetgeen in de reportage werd gezegd eens onder de loep te nemen, en zin en onzin van elkaar te scheiden.
Dat vinden wij niet ok
Het item opent met Jan-Willem Poot, oprichter van Yes We Can Clinics voor verslavingszorg, iemand met een financieel motief om het probleem rondom verslavingen te vergroten. Poot zegt dat het raar is dat we kinderen niet naar het casino laten gaan, maar dat we het wel ok vinden dat kinderen van 9, 10 en 11 jaar games laten spelen met wat hij verslavende elementen noemt. Daar gaat het al mis. Later in de reportage noemt Poot namelijk deze probleemgames: Fortnite, Apex Legends, World of Warcraft, League of Legends, met een respectievelijke PEGI age-rating van 12, 16, 12 en 12. Dus wij als industrie vinden het duidelijk níet ok dat kinderen van 9, 10 en 11 deze games spelen, maar wellicht was dit een reprimande van Poot aan ouders die dit toestaan.
Poot spreekt zichzelf tegen
Waar hij zijn informatie vandaan haalt over het feit dat deze games überhaupt verslavend zijn is niet duidelijk. Sterker nog, de bewering dat het de games zijn die de verslaving veroorzaken lijkt in strijd met de informatie op de website van de Yes We Can Clinics. Daar valt te lezen dat dingen als excessief gamen over het algemeen een symptoom zijn van een ander probleem, en niet het probleem zelf.
Screenshot van de tekst van de Yes We Can Clinics website
Niet groot maar wel opgeblazen
Na het intro van Poot vertelt Nieuwsuur presentatrice Marielle Tweebeeke met een zorgelijke gezicht dat de omvang van het probleem de reden was om de game-industrie te onderzoeken. Maar als we de cijfers waar Nieuwsuur zelf mee komt gebruiken – 8,3 miljoen gamers in Nederland en 487 verslaafden – dan komen we uit op een probleem waar slechts 0.00586747% (berekening van Salko Joost Kattenberg) van de gamers mee te maken krijgt. Als het niet over games ging, zou dit bijzonder lage percentage ook voldoende aanleiding zijn geweest voor een onderzoek?
Veel tijd maar geen geld
Nieuwsuur probeert hun punt te maken via allerlei voorbeelden. Zij laten ex-verslaafde Floris Does aan het woord, wiens leven drie jaar lang volledig om games draaide. Al zijn tijd ging op aan games, maar er wordt met geen woord gerept over geld dat hij hierbij verloor. Wat enigszins vreemd is voor een reportage die aan lijkt te willen tonen op welke geniepige manier developers hun klanten geld proberen af te troggelen. Hoe kan het dat dat bij Does dan niet is gelukt?
Ken je Binco nog?
Tony van Rooij, game-onderzoeker bij het Trimbos-instituut, noemt de kledingwinkels in GTA V als concreet voorbeeld van mechanics om spelers over te halen tot het doen van kleine aankopen in een game. “Je denkt dat je het spel aan het spelen bent, maar je wordt langs de in-game winkel gestuurd,” zegt Van Rooij. “Dat is echt anders dan vroeger, want vroeger was die hele in-game winkel er niet.” Dan heb ik nieuws voor Van Rooij: GTA heeft sinds San Andreas (2004) al kledingwinkels. Die zijn dus niet speciaal bedacht voor GTA online om spelers te verleiden tot het uitgeven van geld.
De Binco kledingwinkel in GTA San Andreas
Meten is weten
De reportage lijkt ook de suggestie te wekken dat data-analyse een eng idee is bedacht door de game-industrie. Maar data-analyse bestaat niet alleen in games, het is tegenwoordig overal. De NS gebruikt het om in hun app te laten zien hoe groot je kans is op een zitplaats in de trein, social media gebruiken het, een ook gewone media. NOS Nieuwsuur analyseert bijvoorbeeld volgens hun cookie-statement zelf ook de data van de bezoekers van hun website voor “website optimalisatie en statistieken” en voor “gepersonaliseerde STER-advertenties die worden afgestemd op uw internetgedrag. Via deze cookies kan uw internetgedrag gevolgd worden door advertentienetwerken.” Is dat niet ook het analyseren van gebruikersgedrag om er geld mee te verdienen.
Angst zaaien
Als onderdeel van de industrie weet ik beter, maar door het oog van de leek lijkt het door de reportage alsof iedere game tegenwoordig microtransacties en lootboxen bevat, elk gamebedrijf data analyseert om spelers uit te knijpen, en dat er voor iedere gamer groot gevaar schuilt. Er worden verbindingen gelegd die op het eerste gezicht logisch lijken, maar die na een kritische blik rammelen. Argumenten waarmee beweringen worden onderbouwd zijn op z’n zachtst gezegd zwak en soms zelfs onjuist. Is Nieuwsuur echt bezorgd of is een reportage over enge games gewoon goed voor de kijkcijfers.
Wat de reden ook is, het is wat mij betreft niet zonder gevaar. Veel ouders snappen niet wat hun kinderen zien in gamen, en wat de aantrekkingskracht is. Als je problemen wilt voorkomen, dan is het zaak om ouders te voorzien van nuttige kennis waarmee ze kunnen vaststellen of hun kind gewoon enthousiast gamet of dat er een grens wordt overschreden. Als ouders begrijpen wat games zo aantrekkelijk maakt, dan helpt dat in het stellen van grenzen. Games afschilderen als een gevaarlijk monster waar niemand vat op hebben werkt averechts en maakt het onbegrip alleen maar groter. En als ik me dan bedien van de korte bocht die Nieuwsuur hanteert, dan zou ik zelfs kunnen stellen dat met deze reportage Nieuwsuur gameverslaving in de hand werkt.
Tot slot
Ik ben voorstander van een kritische kijk naar lootboxen, en naar gedegen onderzoek naar gameverslaving, en ik ben niet de enige binnen de industrie. Het zou fijn zijn als programma’s als Nieuwsuur – en de andere Nederlandse media die beweren dat ze zich zorgen maken – met onafhankelijk berichtgeving het specifieke probleem aankaarten, zonder een hele industrie zwart te maken. Games (en de industrie) zijn zoveel meer dan free to play en lootboxen. Er zijn nog heel veel games die je gewoon voor een vaste prijs koopt, en ook niet iedere game met microtransactie is kwaadaardig. Er zijn wereldwijd heel veel developers die op een vriendelijke manier hun geld aan games verdienen, maar daar hoor je buiten game-media nauwelijks iemand over.
