Goede ideeën hebben soms wat tijd nodig om te rijpen. De uitvinder van de spelcomputer had al in 1951 het idee voor een game op tv, maar pas in 1972 lag dat idee in de winkel als de Magnavox Odyssey. De gamesindustrie was geboren. Gisteren overleed de uitvinder Ralph H. Baer op 92-jarige leeftijd.
Mooie dag
Het was opvallend warm die dinsdag in September 1966. Ralph Baer had zijn colbert uitgetrokken tijdens de wandeling naar de bushalte. Toen hij zijn bus zag vertrekken deed hij geen moeite hem nog te halen. Het was een te mooie dag om te rennen. Hij ging zitten op een bank en keerde zijn hoofd naar de zon. Het geroezemoes op het busstation en de warmte maakten hem loom. Zonder aanwijsbare reden gingen zijn gedachten terug naar vijftien jaar geleden. Baer had zijn toenmalige baas voorgesteld om een spelletje te integreren in de TV die hij aan het bouwen was. Hij was het kantoor uitgelachen en dat was dat. Toch had het idee hem nooit echt helemaal los gelaten. Het zou toch mogelijk moeten zijn?
Baer liet de gedachte door zijn hoofd spelen. Nog steeds zat hij daar, op het bankje in de zon. Achter zijn gesloten oogleden dansten de lichte vlekken van het zonlicht. Dat kon hij op een donkere beeldbuis ook wel realiseren. Toch? Hij dacht aan een paar simpele schema’s en fronste onwillekeurig. Hij hield zijn ogen dicht, maar hij zag wat er moest gebeuren. Baer had niet door dat de volgende bus inmiddels was gearriveerd en vertrokken. Toen hij eindelijk zijn ogen opendeed, kleurde de ondergaande zon de hemel rood. Hij moest dit opschrijven, want goede ideeën kunnen zo maar verdwijnen. Onderweg naar huis begon hij te schrijven.
Vier kantjes
Een paar dagen later stond het idee op vier kantjes. Nog een paar dagen later had hij het schema uitgewerkt dat zijn idee voor een spelletje op een tv mogelijk zou maken. Maar theorie is een ding, of het ook echt werkt is iets heel anders. Baer werkte op dat moment bij Sanders Associates, een bedrijf gespecialiseerd in militaire technologie. Niet bepaald de ideale omgeving om bezig te zijn met een TV game zoals hij het inmiddels noemde: “Wij waren maar een paar jongens in een kamer die met tv’s aan het rommelen waren. We schoten niet echt op omdat we de hele tijd werden weggeroepen om aan belangrijkere zaken te werken. Het bedrijf was bezig met militaire projecten en om ingewikkelde apparaten naar de maan te sturen. De enige reden dat ze me met mijn idee lieten aanklooien was omdat ik maar een tv engineer ben.”
Twee stippen
Toch lukte het Baer en zijn collega Bob Tremblay om via de antenne-ingang in de televisie twee stippen op het beeldscherm te toveren die met de hand bewogen konden worden. Baer: “Met die twee stipjes speelden we een achtervolgingspel waarbij de een deed alsof hij de vos was en de ander probeerde hem te pakken met de jachthond. De vos was gepakt als het achtervolgende stipje de andere stip raakte. Het was op zijn zachtst gezegd nogal simpel, maar het was een spelletje op tv en we hadden er lol mee, dus het werd tijd om onze baas erbij te halen.” Tot die tijd was het TV game-project van Baer officieus geweest, want het had niks te maken met het werk waar hij voor was aangenomen. Toch was Herbert Campman, director of research and development, enthousiast over het simpele spelletje en gaf Baer en zijn team financiering voor het project, 2500 dollar. Maar belangrijker nog, hij gaf het project een officiële status.
In de jaren die volgden kwam het langzaam uitdijende team met revolutionaire ideeën die tegenwoordig zo voor de hand liggend lijken. Zo ontwikkelde Baer de allereerste light gun die blokjes op het beeldscherm kon uitschieten. Maar het was de nieuwe aanwinst in het team Bill Rusch die op het idee kwam om van een van de stipjes een bal te maken. Opeens was het duidelijk hoe ze de bewegende stipjes interessant konden maken! Sport! Ping pong, hockey, voetbal, ze gaven hetzelfde basisidee steeds een iets andere uitvoering. Twee balkjes die zijn te sturen door de speler kaatsen een stuiterende bal die de computer stuurt. Deze twee speler ping pong game werd in november 1967 de basis voor wat Baer uiteindelijk de Brown Box noemde. Zes verschillende prototypes werden ontwikkeld voordat uiteindelijk een houten kistje met aan boord de benodigde hardware overbleef.
Magnavox Odyssey Home Entertainment System
Met de Brown Box werden een aantal tv bouwers benaderd, maar niemand hapte toe. Uiteindelijk was het Magnavox die wel brood zag in die rare TV game. Het duurde nog tot Mei 1972 tot de Magnavox Odyssey Home Entertainment System uitkwam voor 99,95 dollar. De console kwam met twaalf verschillende games waarbij vaak eerst een transparant vel voor de tv moest worden geplaatst met bijvoorbeeld een hockeyveld zodat je wist dat de bewegende blokjes ijshockeyspelers voorstelde. Er werden ruim 100.000 exemplaren verkocht. Niet bijzonder veel, maar het bleek het begin van een booming business. Baer over de eerste spelcomputer: “Achteraf hadden we de doos niet vol hoeven stoppen met al die transparante vellen en al die spellen. Ping-pong en handball (soort squash dat je met je handen speelt- red) waren meer dan genoeg geweest. Wat ik mezelf nog het meeste kwalijk neem is dat we geen geluid hadden toegevoegd! Het is bij niemand in ons team opgekomen. Dat krijg je als je allemaal tv engineers bij elkaar zet, die zijn vooral geïnteresseerd in beeld.
Baer heeft later nog gewerkt aan computerspellen en -systemen, maar is nooit echt een gamedeveloper geworden. Hij is meer een uitvinder en heeft honderden dingen uitgevonden, groot en klein, bruikbaar en nou ja… zinloos. Maar dat ene ding… Die bruine doos. Het is maar goed dat Ralph H. Baer zijn bus miste op die mooie Septemberdag.
Pong?
Pong is geen spel van Baer. De game is wel de inzet van de eerste rechtzaak (van vele) die de uitvinder heeft aangespannen tegen de schending van zijn patenten. De maker van Pong en oprichter van Atari, Nolan Bushnell, had eerder dat jaar een demonstratie van de Magnavox Odyssey bijgewoond en de Ping pong game gezien die daarop gespeeld kon worden. Er hoefde geen rechter aan te pas te komen om deze zaak op te lossen. Bushnell begreep wel dat hij de zaak niet kon winnen en werd de eerste licensee van Magnavox. Voor elke verkochte Pong moest hij een percentage afdragen. Baer heeft tien jaar lang allerlei rechtzaken voor Magnavox (inmiddels in handen van Philips) gewonnen, met als resultaat meer dan 100 miljoen dollar in opbrengsten.
