Alan Wake, Uncharted en Deus Ex: Human Revolution, allemaal games die hun populariteit mede danken aan een sterk en meeslepend verhaal. Het is niet ondenkbaar dat andere partijen willen meeliften op die populaire verhalen en ze willen verwerken in bijvoorbeeld hun eigen game of boek. Mag dat zomaar? Wat kunnen rechthebbenden van het verhaal – de plot – hier tegen doen? Kan een verhaallijn eigenlijk wel auteursrechtelijk worden beschermd?
Auteursrechtbescherming Griekse helden een mythe
Deze vragen stonden vorig jaar centraal in de ‘God of War’-zaak, toen Sony America als ontwikkelaar van de God of War-reeks voor de Amerikaanse rechter werd gedaagd door een auteur van verhalen over helden uit de tijd van de Griekse mythologie. Volgens de auteur zou Sony inbreuk maken op de verhaallijnen uit zijn boeken. In de boeken heeft een Griekse mythologische held die Athene tegen een leger moet beschermen de hoofdrol. Dit, en nog een aantal andere verhaalelementen, zouden volgens de schrijver ongeoorloofd in de God of War game zijn overgenomen.
De rechter constateerde dat er tot op bepaalde hoogte overeenkomsten bestaan tussen de plots van de boeken en de game. Toch vond de Amerikaanse rechtbank dit niet voldoende voor auteursrechtinbreuk, want algemene ideeën voor een plot zijn niet te beschermen. Deze blijven publiek ‘bezit’. Dit is zeker het geval bij de plotelementen uit de boeken die al millennia worden gebruikt in literaire en kunstzinnige werken. De auteur verliest dus deze titanenstrijd; een auteursrechtelijke aanval van de game bleek een mythe.
Nederlandse situatie
De plot over de Griekse helden was auteursrechtelijk gezien niet sterk genoeg om mee op te kunnen treden tegen God of War. Is het daarmee onzinnig om een beroep te doen op het auteursrecht van een verhaal? Niet per se. Het Amsterdams gerechtshof oordeelde dat de verhaallijn, de plot, de voortgang in de verwikkelingen en de (anti)climax van een Russisch boek met ene Tanja Grotter in de hoofdrol teveel leken op dat van een Harry Potter boek. De Tanja Grotter boeken moesten daarop uit de handel worden gehaald.
Een vuistregel luidt dat een plot beter beschermd kan worden naarmate het meer is uitgewerkt. Het is echter geen zuivere wiskunde als men wil bepalen wanneer een verhaal auteursrechtelijk beschermd kan worden en hoever die bescherming reikt (de omvang). Per geval moeten de verhaallijnen en andere essentiële kenmerken van de werken – zoals games of boeken – worden vergeleken.
Hoewel de plot van een game meestal beschermd kan worden door het auteursrecht, is de omvang van die bescherming vaak betrekkelijk. Dit neemt niet weg dat het uitgewerkte plot van verhalende games enige auteursrechtbescherming kunnen genieten. De rechthebbenden van verhalende games kunnen op die manier een juridisch argument in handen hebben en mogelijk inzetten tegen ongeoorloofd gebruik. Wie uitgewerkte verhalen ongeoorloofd overneemt en bijvoorbeeld verwerkt in een eigen game of boek, mist daarmee niet alleen de nodige creativiteit maar heeft dus ook een auteursrechtelijk probleem!
Joost Gerritsen
Evert van Gelderen
De Gier | Stam & Advocaten
