Het persoonlijke verhaal achter een van de mooiste nummers van de Nederlandse gamesmuziek.
[Tip: het nummer uit dit artikel is hier te beluisteren en hier te koop]
Soms is het leven mooi. En in mei 2010 geldt dat in het bijzonder voor Joris de Man. De componist heeft zojuist ontdekt dat zijn naam voor altijd verbonden zal zijn aan de Ivor Novello Award. De muziekprijs, wellicht wat minder bekend onder typisch gamespubliek, is een van de hoogst denkbare onderscheidingen voor componisten en songwriters. En in 2010 is De Man de eerste winnaar ooit van een nieuwe categorie: gamesmuziek.
De in Engeland woonachtige Nederlander wint de prijs voor zijn muziek van Killzone 2. Dezelfde muziek speelt enkele dagen later een belangrijke rol in een concert in Zweden. Een écht concert. Geen enorme schermen die de aandacht afleiden van het publiek, alleen de muziek telt. En tot zijn vreugde speelt het Malmo Symphony Orchestra een van zijn persoonlijke favorieten. Maar het mooiste voor de dan 38-jarige muziekschrijver is de aanwezigheid van zijn – ongetwijfeld zeer trotse – ouders. Wat De Man dan nog niet weet is dat zijn moeder nog datzelfde jaar een dramatische rol zou spelen in een stukje muziek-geschiedenis, gamesmuziek-geschiedenis.
Orkestopnamen
“Twee weken na Zweden is mijn moeder getroffen door een hartaanval, een zware attack. Dat plaatste alles even in een totaal andere context. Ik was toen net bezig een datum te prikken voor de opnamen met het orkest voor Killzone 3. Dat was nog een hele klus. In het begin wisten we niet hoeveel minuten cutscene er zou komen, wat de verhaallijn zou zijn.”
De Man componeert eerst de ingame muziek. Hij bedenkt verschillende thema’s voor de facties in een spel, de hoofdpersonen. Die muziek komt uit de computer. Het orkest is voorbehouden aan de cutscenes. En het menu.
“De cutscenes doe ik altijd als laatste. Ik heb dan al behoorlijk wat thema’s liggen waar ik eventueel op kan teruggrijpen. Toen ik voor Killzone 3 aan de orkestmuziek begon, overleed mijn moeder. Als componist grijp je terug op leven, naar echte emotie. Dat gebeurde nu ook. Ik wilde als opening al iets anders dan nog een Helghast March. De setup van de game was ook anders dan voorheen. Het verhaal was meer Somalië dan Irak, meer defense dan offense. Dat wilde ik tot uitdrukking brengen in de menumuziek. Iets anders maken dan iedereen verwachtte. Geen oppeppende muziek, wat op zich wel goed werkt, maar nu niets over het verhaal zou zeggen. Het was meer een ontsnapping dan een gevecht. En… ik wilde iets voor mijn moeder maken. Dat kwam nu bij elkaar.”
Backup
Het resultaat: een ongekend gevoelig thema, gedragen door een bijna iele viool. Een ongekend risico ook. In Amsterdam, waar Guerrilla Games overuren draaide in de laatste fase van de ontwikkeling, was niet iedereen meteen enthousiast.
“Ik had ook wel een backupplan. Het tweede deel van het nummer is iets heldhaftiger. Dat zou altijd nog los te gebruiken zijn.”
Guerrilla besluit de menumuziek uit te proberen bij de open bèta van de game die op 3 februari op het PlayStation Netwerk verschijnt. De Man’s openingsthema blijkt een voltreffer. Een instant classic. Op YouTube verschijnen talloze filmpjes met minutenlang slechts het menu van de Killzone 3 bèta in beeld. De muziek, daar gaat het om. Op Twitter, Facebook en honderden fora posten spelers berichten als “Why bother playing Killzone 3 if you can just listen to the menu music?”
Ode
Niet vaak is een hoofdthema van een game een klassieker. Koji Kondo’s deuntje voor Mario Bros., Joel Eriksson’s heldhaftige Battlefield ‘loading theme’, Martin O’Donnell’s HALO, Nobuo Uematsu’s Final Fantasy en Gred Edmonson’s Uncharted 2. En dan mag De Man al twee Triple A’s en een Ivor Novello Award op zijn naam hebben, het is dit ene stukje muziek, deze ode aan zijn moeder, die de Hollander in dit rijtje plaatst.
“Als maker zijn dit soort reacties erg leuk. Zo zeker ben ik niet van mezelf. Je kunt zoiets ook niet van te voren bepalen. Je hebt niet in de hand hoe je carrière loopt.”
Tekst: Matthijs Dierckx
They not play!
De orkestopnames gingen niet altijd van een leien dakje. De Man: “Tijdens de opnamen voor de demo’s van Whisper, Knights [twee titels die niet zijn ontwikkeld] en Killzone waren we in Moskou. Het orkest vond een bepaald rhytmisch patroon, wat in de klassieke muziek niet voorkomt, moeilijk te spelen en speelde het daarom maar heel erg
zacht. Op een gegeven moment komt de dirigent naar mij toe en zegt: “Difficult. They not play! No!” De Helghast March was wat traditioneler en daar konden ze wel goed mee uit de voeten.”
De opnamen met een orkest zijn voor een componist het leukste onderdeel… maar ook het meest zenuwslopende. “Het orkest neemt plaats. Gaat stemmen en speelt zich warm. Overal om je heen hoor je stukjes van jouw muziek. En dan komt de dirigent. Een applausje volgt. Je gaat zitten. Stilte. Dan hoor je de eerste noot. Shit! Dit wordt helemaal shit! De eerste keer wilde ik wegrennen! Maar die muzikanten spelen het de eerste keer en weten ook nog niet wat de anderen spelen. Een beetje te vergelijken met een groep van 80 man die de weg moet vinden, waarbij iedere persoon een stukje van een kaart heeft, en waarbij ze allemaal op dezelfde plek via dezelfde route moeten uitkomen. En alleen de dirigent heeft de hele kaart…. In Engeland vonden ze de muziek wel fijn om te spelen. ‘It keeps us awake!’, riepen ze achteraf. ‘Call us again!’”
