Wel eens van Opapedia gehoord? Zie het als een wikiversie van ‘wijze verhalen’ die opa’s en oma’s aan hun kleinkinderen vertellen. Als kind moet je proberen zoveel mogelijk verhalen te verzamelen en je collectie grootouderwijsheid spelenderwijs uitbreiden. Of wat dacht je van een game waar je eigen slikbewegingen de controller zijn, onder de zeer toepasselijke titel Slikken of Stikken? Geschikt voor ouderen die weer moeten leren slikken na een herseninfarct.
Gat in de markt misschien, maar geen van deze producten bestaat echt. Het blijven tot nu toe ideeën, bedacht tijdens de bijeenkomst ‘Spelend Wijs: wegwijs in het gebruik van serious games in de ouderenzorg’ georganiseerd door Taskforce Innovatie Regio Utrecht (TFI) op 15 oktober in het kader van het project Zorg(en) voor Morgen. Onderdeel van de dag was een zogeheten Gamestorm, een combinatie tussen een Game Jam en een brainstorm, die werd verzorgd door het Expertisecentrum Games en Game-Design (een project van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, TNO en TFI).
Onbekend
Een middag waar vijfenvijftig gamedesigners, zorgprofessionals en studenten hun tanden stuk beten op de vraag hoe games en speelse technologie ouderen langer zelfstandig, vrolijk en mobiel kunnen houden. Zorgpersoneel leert er van digitale media-junkies: “Wat is een app?”, vraagt fysiotherapeut Mariëtte van Gastel wanneer IJsfontein-freelancer Marko van der Vegt zijn iPhone 4 tevoorschijn haalt om Foursquare te tonen. Foursquare? Ook dit location-based sociale netwerk is goeddeels onbekend.
Rudolf Buirma, student Design for Virtual Theatre and Games aan de HKU, vindt dat zorgmedewerkers hun scepsis over gametoepassingen moeten laten varen. “Veel van hen hebben toch een beetje een ‘dit kan niet’-instelling.” Judith Raaijmakers, projectleider Life Science bij TFI, relativeert dit beeld: “Bedenk je dat toegepaste games voor veel mensen nog heel nieuw zijn. Je moet er echt op gewezen worden en dat geldt ook voor personeel in de zorg.”
Fit blijven
Aan de andere kant leren de gamedevelopers van hun sparringpartners uit de zorg. Wat de beperkingen van het menselijk lichaam zijn en dat ouderen maar een beetje hoeven te bewegen om fit te blijven. Marko, Mariëtte, Rudolf en hun teamgenoten verzinnen uiteindelijk de Social History Layer, een toepassing in Foursquare waarbij ouderen tijdens wandelingen of fietstochten zelf informatie kunnen toevoegen aan plekken uit hun jeugd. Spannende beschrijvingen leveren punten op.
Onderzoeker bij Stichting Toekomstbeeld der Techniek Jacco van Uden vindt het afstudeerproject van de 25-jarige Robert Tinke een goed uitgangspunt voor de bijdrage van zijn team aan de Gamestorm. Remco studeert bijna af als industrieel ontwerper aan de TU Delft en wil een gamestoel voor ouderen ontwikkelen. “Stel nou dat degene die in de stoel zit, handelingen moet uitvoeren zodat de stoel comfortabeler wordt”, brainstormt Jacco. “En als je dat niet doet, krijgt de stoel een lelijke kleur ofzo.” Ander idee is een stoel die als afstandbediening voor de tv fungeert. Niet met knopjes, maar door fysieke activiteit. Ergotherapeut Sannie Jagers: “Da’s een positieve beloning na uitvoeren van een actie. Daar moet je het van hebben.” Onder de naam ‘Zit je Fit’ presenteert het groepje van Jacco, Remco en Sannie hun idee aan de andere teams.
Eva Nieuwdorp, projectmanager van de games sector bij TFI, vind het interessant te zien hoeveel ideeën er op een middag ontstaan. “Al is het maar gedurende een paar uur, die twee werelden komen toch intensief bij elkaar, en wisselen kennis en ervaring uit. Door het laagdrempelig te houden, geef je bovendien ruimte voor het ontstaan van nieuwe ideeën en contacten. Die kruisbestuiving heb je nodig bij toegepaste games, dat zien we ook bij het Expertisecentrum Games en Game-Design. Dat was bij de eerste Game Jam van Zorg(en) voor Morgen in juni ook zo, en ook bij eerdere Game Jams die TFI heeft georganiseerd. De input van de aanwezige domeinexperts maakt de gameconcepten inhoudelijk relevanter en de domeinexperts zelf kijken ineens met een andere blik naar hun werkveld.”
[stextbox id=”custom” caption=”Zorg(en) voor Morgen: wie doen er mee?”]Het project Zorg(en) voor Morgen is een tweejarig project waarin zorgverleners, kennisinstellingen en MKB samenwerken om vergrijzingsproblemen het hoofd te bieden. Door middel van innovatieve oplossingen willen de betrokkenen ouderen stimuleren langer thuis te wonen en langer actief aan het leven deel te nemen. Het organiseren van twee Game Jams en het nader tot elkaar brengen van de werelden van gaming en zorg, is er een belangrijk onderdeel van en wordt mede georganiseerd door de Dutch Game Garden. De Taskforce Innovatie Regio Utrecht is de penvoerder van het project. Zorg(en) voor Morgen krijgt subsidie vanuit het economisch stimuleringsprogramma ‘Pieken in de Delta’ van het Ministerie van Economische Zaken, gemeente Utrecht, gemeente Lelystad, provincie Utrecht, provincie Flevoland en provincie Noord-Holland.[/stextbox]
[stextbox id=”custom” caption=”Expertisecentrum Games en Game-Design (EGG)”]Het Expertisecentrum Games en Game-Design (EGG) is een landelijk project waarin de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, TNO en TFI samenwerken om een bijdrage te leveren aan kennis over serious gaming in Nederland. In EGG wordt onderzoek gedaan naar, en informatie verspreid over de tips&tricks in het ontwikkel-, ontwerp- en toepassingsproces van toegepaste games, en worden daarnaast een aantal pilots begeleid waarin toegepaste games worden ontwikkeld. EGG organiseert regelmatig workshops en bijeenkomsten, zoals bijvoorbeeld tijdens Game in the City. Zie www.expertisecentrumgames.nl voor meer informatie (per november 2010 online). EGG wordt ondersteund vanuit het economisch stimuleringsprogramma ‘Pieken in de Delta’ van het Ministerie van Economische Zaken, provincie Utrecht, gemeente Utrecht en gemeente Amersfoort.[/stextbox]
[stextbox id=”custom” caption=”Volop Gamestorms, Game Jams en andere sessies”]De Game Jam ‘Prikkelen tot beweging’ was afgelopen juni de eerste Game Jam die in het kader van Zorg(en) voor Morgen werd gehouden. Vier partijen deden mee: Flavour, FourceLabs, IPPZ en Headcandy. Voorafgaand aan de Gamestorm op 15 oktober presenteerden deze bedrijven hun tijdens deze Game Jam ontwikkelde concepten. Stichting Toekomstbeeld der Techniek houdt op 18 januari een vergelijkbare Gamestorm. Ook hier gaat het om de vraag hoe games kunnen bijdragen aan het (sociaal) welzijn van ouderen. De volgende Game Jam vanuit Zorg(en) voor Morgen zal aansluiten op dit onderwerp en vindt in februari plaats.[/stextbox]
Dit artikel is tevens gepubliceerd in Control 21, november 2010.
